İHH DOĞU AFRİKA MASASI SUDAN RAPORU
- – Sudan, 1899’dan – 1 Ocak 1956’da bağımsızlığını elde edinceye kadar İngiliz ve Mısır idaresi altında kaldı. Bu dönemde Mısır’a bağlı olan Sudan sömürgeci İngilizler tarafından şekillendirildi. Sudan ancak 1956’da bağımsızlığına kavuşabilmiştir.
1. BAĞIMSIZLIK – 1956
2. İLK ASKERİ DARBE – 1958
3. BİRİNCİ SUDAN İÇ SAVAŞI – 1963
4. CAFER NUMEYRİ ASKERİ DARBESİ – 1969
5. ADDİS ABABA BARIŞ ANLAŞMASI İLE İÇ SAVAŞIN SONA ERMESİ – 1972
6. PETROL YATAKLARININ KEŞFİ – 1978
7. İKİNCİ İÇ SAVAŞIN BAŞLAMASI – 1983
8. ÖMER EL-BEŞİR’İN ASKERİ DARBESİ – 1989
9. AMERİKAN AMBARGOSUNUN BAŞLAMASI – 1997
10. İSLAMİ HAREKETİN BÖLÜNMESİ – HASAN TURAYBİ’NİN TASFİYESİ – 1999
11. PETROL İHRACATININ BAŞLAMASI – 1999
12. DARFUR KRİZİNİN BAŞLAMASI – 2003
- Sudan denildiğinde, akla gelen en çatışmalı bölge, başkent Hartum’un 1300 kilometre batısındaki Darfur. Bölgede 1990’lı yıllar boyunca yerel kabileler arasında su kaynakları ve otlak alanların paylaşımıyla ilgili sorunlar yaşandı.
- 2003 yılında yaşanan yerel isyan, bölge için bir dönüm noktası oldu. Bu tarihten itibaren Sudan hükümeti tarafından desteklenen milis güçleri Cancevidler ile bölgedeki kabileler arasında çatışmalar başladı.
- Yüz binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmalarda yaklaşık iki milyon kişi de yerinden oldu. Yaklaşık bir buçuk milyon kişi çatışmaların ardından hala mülteci kamplarında barınıyor. Bölgedeki olayları incelemek üzere araştırma komisyonu kuran BM, konuyu uluslararası ceza mahkemesine taşıdı. 6 Haziran 2005’te UCM savcısı Luis Moreno Ocampo tarafından başlatılan soruşturma ile mahkeme, Beşir hakkında 2009 yılında savaş suçları ve insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle tutuklama kararı çıkardı. 2010 yılında bu suçlara ‘soykırım’ da eklendi. Beşir, görevi başındayken hakkında tutuklama kararı çıkarılan ve soykırımla suçlanan en üst düzey yetkili oldu.
13. GÜNEYLİ AYRIKÇILARLA BARIŞ – İÇ SAVAŞIN SONA ERMESİ – 2005
14. DARFUR İÇİN DOHA SÜRECİNİN BAŞLAMASI – 2010
15. ÜLKENİN BÖLÜNMESİ, GÜNEY SUDAN’IN PETROL GELİRLERİNİN 4’TE 3’ÜNÜ KAYBETMESİ – 2011
- Sudan yüzölçümü açısından daha düne kadar Afrika’nın en büyük ülkesi konumundaydı. 1985-2005 yılları arasında güney-kuzey arasında cereyan eden iç savaş ardında çok sayıda sivil kaybı ve büyük bir göçmen kitlesi bırakırken ülkenin bölünmesinin de başlıca sebebidir. 2011 yılında Sudan’ın güney bölgelerinde yapılan bağımsızlık referandumu büyük bir halk katılımı ile gerçekleşmiş ve ülke resmen Sudan ve Güney Sudan olarak ikiye bölünmüştür.
- 2011’de yaşanan bölünme ile Sudan petrol gelirlerinin %75’ini nüfusunun ise %25’ini kaybetti. 2011 ve 2012 yılları ekonominin büyüme oranı büyük düşüşler yaşadı. Enflasyon artışı ile birlikte ülkede gıda fiyatları yükselirken Sudan yerel parası Cüneyh değer kaybetti. Kötü gidişatı durdurmak isteyen hükümet 3 yıllık acil ekonomik önlemler paketini devreye sokarak devlet harcamalarında kesintiye gitti. Şeker ve petrol endüstrilerinde uygulanan teşvikler belli oranda kaldırıldı. Vergi oranlarında artış gerçekleşti. 2014 ve 2015 yıllarında Sudan ekonomisi kısmen toparlanırken ekonomik büyüme oranları 2011 öncesi seviyeye yeniden ulaşmıştır.
16. EKONOMİ ODAKLI SOKAK PROTESTOLARI – 2012 – 2013
17. ULUSAL DİYOLAG GÖRÜŞMELERİ – 2015 – 2016
18. EKONOMİ ODAKLI SOKAK PROTESTOLARININ BAŞLAMASI – 2018 – 2019
- Sudan’da hayat pahalılığı, yakıt ve nakit sıkıntısına tepki olarak ve Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in görevi bırakması talebiyle 19 Aralık’tan bu yana rejim karşıtı gösteriler düzenleniyor.
- Ülkede 22 Şubat’ta bir yıl süreyle OHAL ilan edilmiş, meclis 11 Mart’ta oy çokluğuyla aldığı kararla OHAL süresini 6 aya düşürmüştü. OHAL’den 3 gün sonra çıkarılan kararnamelerle de izinsiz gösteri, yürüyüş ve grevler yasaklanmıştı.
- Gösteriler OHAL sonrasında da sürerken protestolarda hükümete göre 32, Uluslararası Af Örgütüne göre 51 kişi hayatını kaybetti.
